فضای سبز
مقدمه:
از زمان های قدیم مردم همواره به صورت مستقیم و غیر مستقیم در توسعه فضای سبز و کاشت گیاهان و درختان کوشا بوده اند. به نظر می رسد که طراحی فضای سبز بخشی از چهره مطلوب شهر را می سازد و یکی از نیازهای ضروری زندگی شهر نشینی محسوب می شود. طراحی فضای سبز در پارکها، باغ ها ، شهرها و مناطق پیرامون آن به منظور گسترش چشم انداز های مناسب ، ایجاد آرامش روانی شهروندان ، بهبود کیفیت هوا، سالم سازی و طبیعی جلوه دادن محیط زندگی انسان از با ارزشترین اقدامات است. پارک و فضای سبز باید در راستای ضروریات زندگی شهری و تامین الگوهای با ارزش و معنی دار و بر اساس مفاهیم و فرهنگ ملی جامعه صورت گیرد.زندگی ماشینی امروزی باوجود آلودگی در محیط زیست و شهرها انسان را نیازمند این موضوع می کند که درهر رده سنی که هست قسمتی از اوقات فراغت خود را درباغچه منزل یا بیرون از منزل به پرورش گل و گیاه یا تفریح بپردازد چراکه مشاهده گل و گیاه نه تنها باعث زیبایی و روح بخشی محیط اطراف و شادابی، طراوت فرد می شود بلکه به عنوان یک تفریح و سرگرمی سالم نیز توصیه می شود که نقش بسزایی در بهره بهتر بردن از زندگی دارد . به همین دلیل سعی شده که طوری درمورد گل و گیاهان توضیح داده شود که در کمترین زمان نیاز ها و شرایط مورد نیاز برای رشد یک گیاه به اختصار بیان شود.
باغبانی درمنزل
باغبانی و پرورش گل یکی از سالم ترین تفریحاتی است که هرکس در هر سنی می تواند به آن مبادرت ورزد. و با کاشت گل و گیاه در حیاط منزل ویادر محیط اطراف خود بخشی از زندگی خود را به کاشت گل ویا درخت اختصاص دهد گیاهان به عنوان موجوداتی زنده نه تنها باعث زیبایی و روح بخشی محیط پیرامون ما می شود . بلکه در ایجاد محیط زیستی سالم و پر نشاط می تواند نقش بسزایی داشته باشد.
گیاهان باغجه ای Bedding Plant
گیاهانی که به منظور زیبای محیط، درباغچه منزل، فضای سبز شهری ، وغیره کشت می شودو به دودسته گیاهان یک ساله و چند ساله یا دائمی تقسیم می شوند.
گل های یکساله Annulas flowers
این گلها در یک فصل دروه زندگی خود را کامل می کنند که به دو دسته حساس به سرما و مقاوم به سرما تقسیم می شوند. تکثیر این گیاهان بیشتراز طریق بذر است و انجام بذرکاری نشاء های بهاره بعد از فصل یخبندان می باشد یعنی در اسفند ماه در گلخانه می کارند به این صورت که ابتدا بذر گیاه در خزانه کاشته می شود پس از تبدیل به نشاء ٣ تا ٤ برگی وارد گلدان می شود و پس از سرمای بهاره نشاء به زمین اصلی منتقل می شود بهتر است ریشه های گیاه با مالچ کود دامی پوسیده در زمین اصلی پوشیده شود تا از سرمای احتمالی و اختلاف دمای گلخانه با فضای خارج در امان باشد.
گل های حساس به سرما:
این گیاهان باید بعد از رفع سرمای بهاره کشت شوند یادر گلخانه پرورش یابند.
آهار ، آلترنانترا ، تاج خروس ، مریم گلی یا سلوی ، ناز آفتابی(خرفه زینتی ) ، تکمه ای ، اطلسی ، جعفری ، لادن ، ابری آبی ، گل لاله عباسی ، گل حنا ، پروانش ، لوبلیا ، شاه اشرفی یا ستاره ای ، میمون ، مینا یکساله (آسترچینی یا مینای پاییزه)، اختر، ، گلایول و ...
گل های نیمه مقاوم به سرما:
این گیاهان زمستان را در آب و هوای آزاد می کذرانند ولی باید روی آنها را با برگ خشک ویا حصیر پوشانید.
آلاله، آنمون و...
گل های مقاوم به سرما:
این گیاهان در آب وهوای معتدل می توانند زمستان را درهوای آزاد تحمل کنند.
آفتاب گردان زینتی ، آیبریس، بنفشه ، شب یو ، قرنفول ،مروارید (گل عسل یا قدومه شیرین ) ،مینا چمنی ، همیشه بهار و...
گل های بریدنی:
گلهایی هستند که پس از پرورش گیاه تنها شاخه گل بریده شده و برای فروش استفاده می شود و در هوای آزاد یا گلخانه کشت می شوند.
داودی، ورد (رز)، مارگریت ، میخک و...
گلهای بریدنی را بر اساس میزان تولید به دو دسته اصلی و فرعی تقسیم می کنند و در صوت وجود شرایط لازم برای پرورش دهنده از سود خوبی بهرمند می شوند.
از جمله این شرایط :
نزدیک بودن مزرعه به بازار فروش
ثابت بودن تقاضای خرید گلها در طول سال
وجود تقاضای کافی برای تمام ارقام موجود اعم از گل بریدنی و...
عوامل موثر بر طول عمر گلهای بریدنی :
نور، دما ، کود دهی ، آبیاری ، رطوبت ، کنترل آفات و بیماریها ، آلودگی هوا و بهداشت ، مرحله نمو گل در زمان برداشت ، زمان برداشت ، روش برداشت ، دمای بعد از بردتشت ، رطوبت بعد از برداشت ، نور بعد از برداشت و کیفیت آبی که کلها بعد از برداشت در آن قرار می گیرند بر طول عمر و کیفیت گلهای بریده شده تاثیر دارد.توجه داشته باشیدکه زیادی کود نیتروژن در گل های بریدنی باعث دوام کمتر گلها شده وحساسیت آنها را به آلودگی کپک خاکستری افزایش می دهد شوری ومقدار زیاد کلرنیز دوام گلهارا کاهش می دهد.
گیاهان پیازی Bulbous plant
گیاهانی که علاوه بر بذر بوسیله اندام های زیر زمینی قادر به تکثیر و تداوم نسل هستند کار این اندام ذخیره آب ومواد غذایی و تأمین مواد برای رشد و نمو درفصل بعدی است .
این گیاهان به دو دسته تقسیم می شوند:
الف. سوخ دار
یک ساقه کوتاه و فشرده است که دارای چند مریستم انتهایی و نیز دارای چند فلس گوشتی است.
ب. غده ای (ژوخه)
ژوخه یا غده، تمام قسمت های یک ساقه معمولی را دارد که دارای شکل ظاهری متورم ، گره و میانگره و نیز پوشش های ضخیم گوشتی بوده که از روی نقاط مختلف آن ریشه ها خارج و جوانه های جدید روی آن رشد کرده و ساقه رابه وجود می آورند.
گیاهان زینتی Ornrmental plants
گیاهان زینتی عبارت است مجموعه گیاهانی که جهت زیبای محیط ،هم از فضای سبز ، خیابان ،پارکها ، خانه ها به کار می روند
گیاهان سوخوار زینتی:
آلاله، آلسترومریا، آماریلیس، اختر، استرنبرگیا، گل حسرت، زعفران زینتی، زنبق، سوسن، سنبل، سیرک، شقایق نعمانی، گل صد تومانی، فریزیا، گل کوکب، گالانتوس، گلایول، گل لاله، لاله واژگون، گل مریم، گل نرگس، همانتوس، همروکالیس.
گل های چند ساله یا دائمی :
گل های چند ساله نیزمثل گل های یکساله تنوع زیادی دارند و نسبت به یکساله ها به سرما مقاومتر هستند گل های دوساله معمولاً درگروه چند ساله ها قرار می گیرندو در شرایط خاصی دائمی می شوند چند ساله ها معمولاً یه دوروش کشت بذر و تقسیم بوته افزایش می یابند بذر کاری آنها می تواند در بهار باشد ولی برای سال اول بهتر است در تابستان سال قبل کشت شود.
گل های چند ساله علفی Herbaceous peranials
این گیاهان چند ساله به زندگی خود ادامه می دهند و نسبت به یکساله ها به سرما مقاومتر هستند. ختمی پرپر(ختمی دائمی) ،کوکب کوهی (پنج هزاری ، رودبکیا ) ،گازانیا ، مینا ی دائمی (آستر، مینای چینی ، ستاره ای )و...
گیاهان پاییزه :
تکثیر گیاهان از طریق بذر می باشد شروع بذرکاری در گلخانه در اواسط مرداد ماه انجام می شود سپس نشاءهای ٣ تا ٤ برگی اوایل پاییز به زمین اصلی منتقل می شود .
انواع گیاهان پاییزه :
بنفشه ، شقایق ، فراموشم نکن ، میخک ، قرنفل ، میمون ، همیشه بهار ، مینا ، شب بو ، کلم زینتی ، آنمون .
گیاهان دائمی :
الف ) گلها و گیاهان فضای باز :
این گیاهان در فصل مناسب رشد کرده و گل می دهند ولی اکثر آنها تحمل هوای خیلی سرد را ندارند و با شروع فصل سرما باید به گلخانه منتقل شوند . مثل : مجبوبۀ شب یا ختمی ژاپنی . تعدادی از آنها در هوای سرد باقی می مانند اما برگ آنها می ریزد و سال آینده مجدداً گل می دهند ، مثل رز و تعدادی از آنها غده ای هستند یعنی با شروع سرما غده ها را از خاک در آورده و سال آینده دوباره می کارند مثل کوکب .
انواع گل و گیاهان فضای باز :
بگونیا ، تاج الملوک ، سوسن ، گلایل ، مارچوبۀ زینتی ، کوکب ، استکانی ، شمعدانی ( معطر ، معمولی ، مارپیچ یا اژدری ) میخک ، نرگس ، عشقه ( معمولی ، ابلق ، پنجه کلاغی ) اسطوخودوس ، اختر ، رزماری ، آگاو ، نازگوشتی ، فرانکی نیا ، ختمی ژاپنی ، ابری نقره ای ، گل کاغذی ، داودی ، محبوبۀ شب ، گل صد تومانی ، موچسب وحشی و معمولی ، سدُم ، پیچ امین الدوله .
ب) درختان و درختچه ها :
١. پهن برگ ها :
شاه بلوط هندی ، گل ابریشم ، توسکای ییلاقی ، زرشک ، دم موشی ، ابریشم مصری ، نخود گل ، ارغوان ، داغداغان، به ژاپنی ، دخت پَر ، سنجد زینتی ، شمشاد ، یاس ( زرد ، خوشه ای ، سفید ، بنفش ) ، توری ، زبان گنجشک ، برگ بو ، عنبر السائل ، چنار ، سه رنگ ، پیروکانتا ( میوه ای نارنجی ، قرمز ، زرد ) ، اقاقیا ، سماق ، بید ( بید مجنون یا بید معمولی که به بید معمولی فرک گفته می شود ) ، طاووسی ، گل عروس یا اسپیره ، بداق ، پیچ گلیسین ، نارون ( مجنون ، توپی و معمولی ) بلوط ، گوجه گل ، هلو گل ، سید الاشجار ، شیر خشت ، سیب گل ، انجیری ، انار گل ، پیچ اناری ، درخت جوالدوز .
٢. سوزنی برگ ها :
انواع سدر : اطلسی ، کوتاه لبنان ، مجنون ، دئودرا یا سدروس .
انواع سرو شامل : سرو نقره ای ، گریان ، کریپتومدیا ، سرو رونده یا خزنده ، ابلق ، خمره ای ، خمیره ای طلایی ، سروناز ، نوش
انواع کاج شامل : کاج تهران ، کاج اتریش یا سیاه ، کاج مطبق ، کاج جنگلی ، کاج مجنون ، کاج نوئل ( آبی ، نقره ای ) سکویا ، دارتالاب ، ژینکو ( جینکو ) ، زربین ، کامیسپاریس .
آشنایی با وسایل،ابزارآلات و تاسیسات مورد نیاز در باغبانی:
پشته ساز یا مرز ساز: وسیله ای است که برای ایجاد پشته یا مرز مورد استفاده قرار می گیرد.
بیل : در موارد خاصی برای شخم زدن و بیل زدن مورد استفاده قرار می گیرد.
چمن زن : جهت چمن زنی مورد استفاده قرار میگیرد و دارای دو نوع موتوری و دستی می باشد.
چمن زن موتوری : این دستگاه از قسمتهای مختلفی تشکیل میشود که عبارتند از موتور، هندل، گاز ثابت، گاز متحرک، روغن و در قسمتهای زیری دارای دو تیغه و بخش تنظیم ارتفاع تیغه ها و همچنین کیسه جمع آوری کننده چمن میباشد. لازم به توضیح است که در اولین بار چمن زنی یا بعبارتی سرزنی ارتفاع تیغه ها در بالاترین حالت خود قرار می گیرد.
چمن زن دستی : تیغه ها بصورت مارپیچ هستند و با حرکت دستگاه تیغه ها نیز به حرکت درآمده و عمل چمن زنی صورت می گیرد.
چاقوی پیوند زنی : ازاین چاقو در هنگام پیوند زنی برای جدا کردن پوست از بخش چوبی مورد استفاده قرار میگیرد. این چاقو باید دور از رطوبت نگهداری شود.
قیچی دسته بلند باغبانی : این قیچی جهت هرس پرچین ها و درختچه ها مورد استفاده قرار می گیرد.
اره : که دارای دندانه های دو طرفه است و برای بریدن شاخه های خشک ( شاخه هایی با قطر زیاد ) مورد استفاده قرار می گیرد.
قیچی باغبانی ( دسته کوتاه ): دارای دسته هایی کوتاهتر است و برای هرس درختان میوه، شاخه های نازک و گلها مورد استفاده قرار میگیرد.
این قیچی دارای یک تیغ متحرک و یک تیغ ثابت است که تیغ ثابت آن عنوان تکیه گاه عمل می کند.
کلنگ : در مواردی برای باز کردن شیار جهت بذر پاشی مورد استفاده قرار میگیرد.
شن کش : تسطیح سازی و جمع آوری قلوه سنگها و مواد زائد از روی بستر و بعضی اوقات جهت هوادهی به خاکهای سنگین استفاده می شود.
داس : برای برداشتهای مختلف و همچنین قطع ساقه های علفی استفاده میشود.
زیر گلدانی : نگهداری آب زهکشی شده گیاه وظیفه زیر گلدانی است. در گیاهانی مانند نخل مرداب که نیاز به رطوبت دارند از زیر گلدانی استفاده میشود تا با استفاده از فیتیله ، آب زهکشی شده را دوباره به ریشه گیاه بازگردانند و همواره اطراف ریشه گیاه مرطوب باشد.
سم پاش : سم پاش را هم با توجه به مساحت باغ از دو نوع دستی و پشتی استفاده میکنند.
سم پاش دستی: دارای یک مخزن کوچک است که دارای یک پمپ هوا جهت اختلاط آب و مواد شیمیایی است.
سم پاش پشتی: مخزن بزرگتری نسبت به سم پاش دستی دارد و اهرمی نیز جهت پمپاژ هوا به داخل مخزن دارد.بخش انتهائی و نازک سم پاش را نازل یا سرلانس میگویند که مواد شیمیایی از آنجا به صورت اتمیزه و پودری خارج می شود.
فرغون : جهت حمل وسائل و ابزار و... مورد استفاده قار می گیرد.
گلدانها : سه نوع گلدان بنامهای گلدان سفالی و پلاستیکی و جیفی پات وجود دارد.
گلدان سفالی : این گلدان از خاک رس ساخته شده است و حسنی که دارد این است که این گلدان رطوبت را پس میدهد. در این نوع گلدانها قاعده پائین از قاعده بالا کوچکتر بوده و این حالت باعث میشود که ریشه به حالت مخروطی رشد کند. این گلدان دارای یک زهکش است .
گلدان پلاستیکی : این گلدانها دارای رنگهای مختلفی بوده و از جنس پلاستیک هستند. این گلدانها بر خلاف گلدانهای سفالی زهکشهای متعددی دارند. تقریبا قاعده بالائی این گلدانها با قاعده پائینی برابر است.این نوع گلدانها آّب پس نمی دهند و رشد ریشه در این نوع گلدانها منظم است.
گلدان جیفی پات : این گلدانها دارای قطر دهانه 5 تا 10 سانتی متر بوده ، به شکل گرد یا چهارگوش می باشند. جنس آنها از پیت، فیبر و چوب است که گاهی مقداری کود شیمیایی نیز به آنها اضافه شده است. از ویژگی های این گلدانها پوسیدگی هنگام در خاک قرار گرفتن می باشد، بنابراین ممکن است بذرهایی را که انتقال آنها مشکل است در یک محیط گرم پیش رس کرده سپس با گلدان در خاک قرار داد. نوعی از این گلدانها به شکل قرص ساخته شده که پس از آنکه در آب قرار میگیرد متورم شده به گلدانی پر از آمیخته خاکی تبدیل میشود و برای کاشت بذرهای بسیار ریز مناسب است.
